"Οι μπεκάτσες των νησιών"...

Οι ενναλακτικές για τον χιονιά.

Χώρα νησιωτική η δική μας, αλλά οι περισσότεροι τείνουμε να το ξεχνάμε από τις «μαντεψιές μας» για τις κινήσεις της μπεκάτσας... Ομως, τα νησιά, εξαιτίας της απομόνωσής τους τον χειμώνα, συνθέτουν μερικά πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που ναι μεν εμείς τα αγνοούμε, οι μπεκάτσες όμως όχι!

Αντιθέτως με τους περισσότερους από εμάς, ο κυνηγός που μένει μόνιμα σε ένα νησί είναι αναγκασμένος να παρακολουθεί ένα «χρονοδιάγραμμα» διαφορετικό από το δικό μας, γιατί δεν έχει πολλά περιθώρια στις επιλογές του. Και συχνά είναι ο πιο μεγάλος «κερδισμένος»!!!

Ας προσπαθήσουμε να δούμε ένα νησί μέσα από τα μάτια και τις ανάγκες μιας μπεκάτσας? Κατά κύριο λόγο τα δικά μας νησιά έχουν κλίμα θερμότερο και βροχές λιγότερες από την ενδοχώρα.

Αυτό έχει σημαντικές συνέπειες για την παρουσία της μπεκάτσας, όχι τόσο για την άφιξή της όσο -κυρίως- για τη διάρκεια της παραμονής της.

Οι μπεκάτσες κάνουν τις πρώτες επισκέψεις στα νησιά μετά τις πρώτες 10 μέρες του Οκτώβρη, στα ίδια περίπου μέρη που πιάνουν και τα ορτύκια στα περάσματά τους.

Βασικός παράγοντας για να έχει διάρκεια αυτή η παρουσία είναι να έχει βρέξει αρκετά μέχρι τότε και να μην έχει στεγνώσει το χώμα...

Μετά από αυτή την περίοδο αρχίζουν να πιάνουν στα κλασικά μπεκατσοτόπια, που λίγο-πολύ υπάρχουν σε όλα τα νησιά, έστω κι αν είναι πιο περιορισμένα σε σχέση με την ενδοχώρα.

Αν μέχρι τότε δεν έχει βρέξει, το πιθανότερο είναι ότι οι περισσότερες θα φύγουν για να βρουν καταλληλότερα μέρη.

Θα παραμείνουν όμως κάποιες σε πολύ συγκεκριμένα σημεία, που τους παρέχουν συνθήκες ανεκτές, κυρίως σε μεγάλα υψόμετρα ή σε τοποθεσίες με βαρκά και υγρασίες.

Αυτές οι μπεκάτσες είναι στην πλειονότητά τους πουλιά μεγαλύτερα σε ηλικία, που έχουν επισκεφθεί ξανά στο παρελθόν τα συγκεκριμένα σημεία.

Η επιφυλακτικότητα, η καχυποψία και η πονηριά τους αποτελούν θέμα συζήτησης για τους νησιώτες κυνηγούς, καθώς στα κυνηγετικά στέκια τις γνωρίζουν σχεδόν όλες? με το όνομά τους!

Σαν «μαγνήτης»...
Ενας καθοριστικός παράγοντας για τη σχέση της μπεκάτσας με τα νησιά είναι και το πολύ ιδιαίτερο κλίμα που έχουν αυτοί οι τόποι λόγω της θάλασσας. Ενα κλίμα ήπιο, με μαλακούς χειμώνες και θερμά καλοκαίρια...

Τα νησιά τραβάνε τις μπεκάτσες σαν «μαγνήτης», όταν επικρατεί παρατεταμένος παγετός στην ηπειρωτική και βόρεια χώρα.

Το ράμφος της μπεκάτσας είναι ουσιαστικά ένα λεπτεπίλεπτο, υπερευαίσθητο και πολύ εξειδικευμένο όργανο αναζήτησης της τροφής της.

Σε καμία περίπτωση δεν είναι κατασκευασμένο για να τρυπάει σκληρές επιφάνειες, όπως το ξερό χώμα και ο πάγος.

Η μπεκάτσα είναι αναγκασμένη να μετακινείται αποφεύγοντας τον πάγο ή αναζητώντας θερμότερα σημεία μέσα σε ρεματιές, κοντά σε τρεχούμενα νερά που δεν παγώνουν.

Οι παραθαλάσσιες ζώνες και τα νησιά, κυρίως αυτά του Κεντρικού και Νότιου Αιγαίου, αποτελούν ιδανικό καταφύγιο για τις μπεκάτσες σε αυτές τις συνθήκες.

Το πλεονέκτημα ενός μπεκατσοκυνηγού στα νησιά είναι ότι δεν θα χρειαστεί να ψάξει πολύ για να βρει? τον μπεκατσότοπο!

Στην Ηπειρο, στην Αρκαδία ή στο Κιλκίς, μια πλαγιά μπορεί να βρίθει από μπεκάτσες και η ακριβώς διπλανή της να μην έχει τίποτα... Στα νησιά όμως τα δεδομένα αλλάζουν!

Η απομόνωση και η σχετικά περιορισμένη έκταση των νησιών αναγκάζουν τις μπεκάτσες να προτιμούν, να τρέφονται και να «κουρνιάζουν» στα ίδια σημεία.

Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι θέσεις που βρίσκουμε τις μπεκάτσες να είναι οι ίδιες κάθε χρονιά. Το μέρος που έχει «κρατήσει» μπεκάτσες τη μια χρονιά, το πιθανότερο είναι να κρατήσει μπεκάτσες και την άλλη.

Οχι ότι αυτό δεν ισχύει και σε άλλα σε άλλες περιοχές, αλλά λόγω του χαρακτήρα των νησιών μας, το φαινόμενο εκεί είναι εντονότερο.

Τόπος διαχείμασης...
Τα νησιά αποτελούν για τις μπεκάτσες έναν μεγάλο μεταναστευτικό διάδρομο προς τον Νότο, με πολλούς σταθμούς ξεκούρασης, ανεφοδιασμού αλλά και διαχείμασης.

Αυτός ο μεγάλος «αεροδιάδρομος» κατανέμεται γεωγραφικά σε τρεις άξονες: τον δυτικό που είναι από την πλευρά του Ιονίου, τον κεντρικό που περιλαμβάνει όλο τον κεντρικό άξονα της χώρας μας, τις Σποράδες την Εύβοια και τις Κυκλάδες, και τον ανατολικό που περιλαμβάνει όλα τα νησιά του Βορειοανατολικού Αιγαίου και τα Δωδεκάνησα?

Κάθε πουλί που ξεκινάει το μεταναστευτικό του ταξίδι, ακολουθεί και μια συγκεκριμένη πορεία προς τον τόπο διαχείμασής του. Από μελέτες και δακτυλιώσεις που έχουν γίνει κυρίως στη Βόρεια και την Κεντρική Ευρώπη έχει διαπιστωθεί ότι οι μπεκάτσες ακολουθούν μια νοτιοδυτική πορεία.

Για παράδειγμα οι μπεκάτσες από τη Σκανδιναβία θα διαχειμάσουν στην πλευρά της Ισπανίας, ενώ οι μπεκάτσες που επισκέπτονται τη χώρα μας από τη δυτική πλευρά, προέρχονται από περιοχές της Ρωσίας? Αυτές του ανατολικού «αεροδιαδρόμου» προέρχονται από περιοχές της Ουκρανίας, στη βόρεια πλευρά του Εύξεινου Πόντου.

Να, λοιπόν, γιατί υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην παρουσία της μπεκάτσας στις διάφορες περιοχές της χώρας μας, από χρονιά σε χρονιά.

Τον ένα χρόνο μπορεί ο κεντρικός «άξονας» της χώρας μας να είναι φτωχός σε πουλιά, ενώ στην πλευρά της Ηπείρου ή του Ανατολικού Αιγαίου οι μπεκάτσες να? βγάζουν μάτια!

Τέτοιες διαφορές έχουν τη ρίζα τους στις επιδράσεις που μπορεί να δέχεται ένας πληθυσμός σε τόπους πολύ διαφορετικούς, αλλά και απομακρυσμένους μεταξύ τους (όπως π.χ. μια παρατεταμένη ξηρασία κατά την αναπαραγωγική περίοδο ή η κυνηγετική πίεση που μπορεί να έχει δεχτεί ένας πληθυσμός σε χώρες υποβαθμισμένες, όπου όλα μπορεί να θυσιαστούν στον βωμό του εύκολου και γρήγορου κέρδους).

Αυτή η εκτός ορίων οικονομική εκμετάλλευση της μπεκάτσας σε κάποιες χώρες φωλεοποίησης, ακόμα και κατά την περίοδο του ζευγαρώματος και της αναπαραγωγής των πουλιών, έχει προσδώσει στις μπεκάτσες χαρακτηριστικά που δεν τα είχαν παλαιότερα. Πουλιά που δεν μπλοκάρονται εύκολα ή δεν δέχονται καθόλου φέρμα από την αρχή της περιόδου, μπεκάτσες άγριες, καχύποπτες και πονηρεμένες?

Στον χαρακτήρα αυτό όμως παίζει ρόλο και ένα άλλο χαρακτηριστικό που έχουν κατά τη μετανάστευσή τους οι μπεκάτσες.

Κατά τη διάρκεια της μετανάστευσής τους ταξιδεύουν σε χαλαρές ομάδες, που αποτελούνται από άτομα πολλές φορές συγγενικά μεταξύ τους. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα τα μικρά να μαθαίνουν να ξεχειμωνιάζουν στα ίδια μέρη με αυτά που επισκέπτονταν και οι γονείς τους.

ΤΟ ΓΝΩΡΙΖΑΤΕ;

Οταν όταν πουλιά αυτά επισκέπτονται τόπους σχετικά περιορισμένους, όπως τα νησιά, και η πίεση η οποία δέχονται είναι μεγάλη, αναγκάζονται να προσαρμοστούν ανάλογα!

Ετσι και έχουμε τα λεγόμενα «φαντάσματα», που κάποιες φορές τα ακούμε, αλλά ποτέ δεν τα βλέπουμε.

Κείμενο του Λεονάρδου Στεφάνου, δασοπόνου /  Φωτογραφίες R. Massoli-Novelli

Πηγή: EΘΝΟΣ-Κυνήγι