Τι είναι η γρίπη των πτηνών;
Πολλά ζώα μπορούν να κολλήσουν γρίπη. Η ασθένεια που προκαλείται στα πουλιά, ονομάζεται γρίπη των πτηνών. Αν και όλα τα πουλιά μπορεί να κολλήσουν γρίπη των πτηνών, πολλά άγρια πουλιά μπορεί να έχουν τον ιό χωρίς σημάδια ασθένειας. Άλλα πουλιά, όπως κότες, πάπιες και χήνες, νοσούν μόλις κολλήσουν τους ίδιους ιούς της γρίπης των πτηνών. Στα πουλερικά, οι ιοί της γρίπης των πτηνών προκαλούν δύο διαφορετικούς τύπους νόσου. Ο ένας είναι σχετικά κοινός και αποτελεί ασθένεια ήπιας μορφής, και ο άλλος είναι σπάνιος και θανατηφόρος.
Τι προκαλεί την γρίπη;
Ο ιός της γρίπης αποτελείται από 3 βασικούς τύπους (A, B και C) οι οποίοι ποικίλουν σε σοβαρότητα. Τα μικροβιακά στελέχη της γρίπης παίρνουν το όνομά τους από την περιοχή στην οποία παρατηρούνται για πρώτη φορά και τους δίνεται ένας μοναδικός αριθμός. Οι ιοί της γρίπης είναι γνωστό ότι αλλάζουν για να παρατείνουν την επιβίωσή τους. Οι πληθυσμοί δεν διαθέτουν καμία αντίσταση στα νέα μικροβιακά στελέχη.
Τύποι της γρίπης
 (Κάντε κλικ για μεγέθυνση) |
Οι ιοί της γρίπης Α διαιρούνται σε υποτύπους και παίρνουν το όνομά τους ανάλογα με τις δύο διαφορετικές πρωτεΐνες στην επιφάνειά τους: αιματοσυγκολλητίνη (HA) και τη νευραμινιδάση (NA). Για παράδειγμα, ο ιός “H5N1” διαθέτει μία πρωτεΐνη HA 5 και μία πρωτεΐνη NA 1. Υπάρχει η δυνατότητα για πολλούς διαφορετικούς συνδυασμούς των πρωτεϊνών HA και NA. Οι υπότυποι της γρίπης A που κυκλοφορούν επί του παρόντος ανάμεσα στους ανθρώπους παγκοσμίως είναι οι ιοί H1N1, H1N2, και H3N2.
|
- Ο πιο σοβαρός τύπος του ιού
- Λιγότερο σοβαρός από τον τύπο A
- Η ηπιότερη μορφή του ιού
- Συνήθως παρατηρούνται ξεσπάσματα κάθε 2-3 χρόνια
- Τείνει να προσβάλλει παιδιά που δεν έχουν εκτεθεί ποτέ στον ιό
- Παρόμοια συμπτώματα με το κοινό κρυολόγημα
- Πιθανή μετάλλαξη για παραγωγή νέου μικροβιακού στελέχους
- Προκαλεί μικρότερα ξεσπάσματα του ιού
- Σοβαρά συμπτώματα με υψηλό πυρετό
- Η ανοσοποίηση αναπτύσσεται μετά τη μόλυνση
- Μπορεί να προκαλέσει θάνατο, ειδικά σε ευάλωτους ασθενείς
- Σπάνια μεταλλάσσεται, άρα μικρός κίνδυνος μόλυνσης πάνω από μία φορά
Γρίπη A
|
Γρίπη B
|
Γρίπη C
|
Σε τι διαφέρει η γρίπη των ανθρώπων από άλλους ιούς γρίπης;
 (Κάντε κλικ για μεγέθυνση) |
Οι ιοί γρίπης τύπου A μπορούν να μολύνουν διάφορα ζώα, όπως πουλιά, γουρούνια και άλογα. Όλοι οι γνωστοί υπότυποι του ιού κυκλοφορούν μεταξύ των άγριων πτηνών, τα οποία θεωρούνται και φυσικοί ξενιστές για τους ιούς της γρίπης A και είναι γνωστοί ως "ιοί της γρίπης των πτηνών". Οι ιοί της γρίπης των πτηνών διαφέρουν από τους κανονικούς ιούς της γρίπης επειδή μεταδίδονται μόνο μεταξύ πουλιών και περιστασιακά από πουλιά σε ανθρώπους, αλλά όχι από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Η γρίπη των πτηνών έπληξε κυρίως τα πουλιά στην Ασία. Μόλις προσβληθεί κάποιο πουλί, αρρωσταίνει και συχνά πεθαίνει. Ορισμένα άτομα που χειρίζονται πουλιά, όπως αγρότες, προσβλήθηκαν με τη γρίπη των πτηνών από τα ζώα.
|
Μέχρι στιγμής, περίπου 100 άτομα έχουν προσβληθεί από τον ιό της γρίπης των πτηνών και πάνω από τους μισούς πέθαναν. Με την κανονική γρίπη, τα περισσότερα υγιή άτομα θα αναρρώσουν μετά από μία ή δύο εβδομάδες αδιαθεσίας. Συνήθως, δεν χρειάζεται να χορηγηθούν ειδικά φάρμακα. Τα νεαρά και τα ηλικιωμένα άτομα είναι πιο ευάλωτα και θα πρέπει να κάνουν το εμβόλιο της γρίπης που προστατεύει από τον ιό.
Θεραπεία της γρίπης
 | Τα άτομα με γρίπη θα πρέπει να αναπαυθούν όσο παρουσιάζουν συμπτώματα πυρετού και γενικά αισθάνονται αδιάθετα. Ο βήχας μερικές φορές συνεχίζει για κάποιο διάστημα και μετά την υποχώρηση των συμπτωμάτων. |
Τα συμπτώματα απαιτούν ανάλογη θεραπεία. Αυτό επιτυγχάνεται με φάρμακα που συνήθως διατίθενται στα φαρμακεία. Οι παθολόγοι δεν θα γράψουν συνταγή για αντιβιοτικά (εκτός αν προκύψουν περαιτέρω επιπλοκές) επειδή δεν είναι αποτελεσματικά με τους ιούς. Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι επιπλοκές του ιού (βρογχίτιδα και πνευμονία) θα χρειαστούν και αυτές θεραπεία.
Φάρμακα κατά των ιών
Τα φάρμακα κατά των ιών διατίθενται για τη θεραπεία ασθενών που είναι πιο ευάλωτοι σε σοβαρή ασθένεια. Περιορίζουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και προλαμβάνουν τον πολλαπλασιασμό του ιού σε όλο το σώμα. Για να είναι αποτελεσματικά αυτά τα φάρμακα, θα πρέπει να χορηγούνται στους ασθενείς μέσα σε 48 ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Παρόλο που τα συμπτώματα της γρίπης περιορίζονται με αυτή τη θεραπεία, η μετάδοση του ιού από τα μολυσμένα άτομα δεν διακόπτεται. Για το ενδεχόμενο πανδημίας συγκεντρώνονται αποθέματα φαρμάκων κατά των ιών, ωστόσο, οι ιοί της γρίπης γίνονται ολοένα και πιο ανθεκτικοί σε αυτά τα φάρμακα με το πέρασμα του χρόνου.
Τα φάρμακα κατά των ιών διατίθενται για τη θεραπεία ασθενών που είναι πιο ευάλωτοι σε σοβαρή ασθένεια. Περιορίζουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων και προλαμβάνουν τον πολλαπλασιασμό του ιού σε όλο το σώμα. Για να είναι αποτελεσματικά αυτά τα φάρμακα, θα πρέπει να χορηγούνται στους ασθενείς μέσα σε 48 ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων. Παρόλο που τα συμπτώματα της γρίπης περιορίζονται με αυτή τη θεραπεία, η μετάδοση του ιού από τα μολυσμένα άτομα δεν διακόπτεται. Για το ενδεχόμενο πανδημίας συγκεντρώνονται αποθέματα φαρμάκων κατά των ιών, ωστόσο, οι ιοί της γρίπης γίνονται ολοένα και πιο ανθεκτικοί σε αυτά τα φάρμακα με το πέρασμα του χρόνου.
- Η αμανταδίνη είναι ένα φάρμακο κατά των ιών που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της γρίπης τύπου A, ωστόσο, δεν συνιστάται πλέον λόγω των παρενεργειών της και επειδή η γρίπη τύπου A γίνεται εύκολα ανθεκτική στην αμανταδίνη.
- Οι αναστολείς νευραμινιδάσης (Ζαναμιβίρη και Οσελταμιβίρη) είναι μία νέα κατηγορία αντιικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της Γρίπης A και B. Θεωρείται ότι περιορίζουν τη διάρκεια της απλής γρίπης κατά μία ημέρα, ότι έχουν λιγότερες παρενέργειες από την αμανταδίνη και ότι ο ιός είναι λιγότερο πιθανό να αναπτύξει αντιστάσεις. Ωστόσο, αυτά τα φάρμακα δεν χρησιμοποιούνται ευρέως επειδή είναι ακριβά και δεν διατίθενται σε πολλές χώρες.
Ανοσοποίηση
Για την αποφυγή προσβολής από τη γρίπη, οι γιατροί συνιστούν ετήσιο εμβόλιο γρίπης αντί να αποφεύγεται το κρύο.
 | Τα εμβόλια γρίπης συνήθως παρέχονται το φθινόπωρο πριν αρχίσει η κυκλοφορία του ιού. Τα εμβόλια αλλάζουν κάθε χρόνο καθώς προετοιμάζονται από ιούς που είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν γρίπη μέσα στην περίοδο που θα ακολουθήσει. Για να προστατευτείτε από τα νέα μικροβιακά στελέχη του ιού που θα προκύψουν είναι απαραίτητο να εμβολιάζεστε κάθε χρόνο. |
Το εμβόλιο δεν περιέχει ζωντανό ιό και έτσι δεν θα προκαλέσει γρίπη αλλά θα κινητοποιήσει τις άμυνες του οργανισμού για προστασία ενάντια στον ιό που περιέχεται στο εμβόλιο. Ο οργανισμός αρχίζει να παράγει αντισώματα για τον ιό του εμβολίου περίπου μία εβδομάδα μετά τον εμβολιασμό. Στις ελάσσονες παρενέργειες περιλαμβάνονται πυρετός, ρίγος, εφίδρωση, κόπωση και πονοκέφαλοι αλλά θα πρέπει να είναι ήπιας μορφής και να υποχωρήσουν μέσα σε λίγες μέρες. Αν τα συμπτώματα είναι πιο έντονα, ή δεν υποχωρούν, αποταθείτε σε γιατρό. Ακόμα και οι χαμηλού κόστους προφυλάξεις όπως το να πλένετε τα χέρια, να καλύπτετε μύτη και στόμα όταν βήχετε και να πετάτε τα βρόμικα μαντίλια συνεισφέρουν στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού.
Οι ιοί της γρίπης μεταβάλλουν τα χαρακτηριστικά τους (μεταλλάσσονται) για να μπορέσουν να επιβιώσουν. Γι' αυτό το λόγο, ο οργανισμός μας δυσκολεύεται πολύ να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη. Τα εμβόλια κατά των ιών παρασκευάζονται μόνο αφού εμφανιστούν νέα στελέχη. Οι ερευνητές συνεχίζουν να αναζητούν ταχύτερους τρόπους ανάπτυξης εμβολίων σε περίπτωση που εμφανιστεί νέο μικροβιακό στέλεχος γρίπης.
Πανδημική γρίπη
| Οι ιοί της γρίπης μεταβάλλονται διαρκώς ώστε να παράγουν νέα στελέχη. Οι πανδημίες γρίπης προκύπτουν όταν αναπτυχθεί κάποιος ιός που είναι εντελώς διαφορετικός από όλα τα προηγούμενα μικροβιακά στελέχη. |
Πολύ λίγα άτομα θα είναι άνοσα στα νέα μικροβιακά στελέχη, καθώς θα είναι η πρώτη φορά που εκτίθενται σε κάποιο από αυτά. Αυτές οι συνθήκες διευκολύνουν κατά πολύ την εξάπλωση του ιού, προσβάλλοντας μεγάλο αριθμό ατόμων.
Σε τι διαφέρουν η εποχική γρίπη και η πανδημική;
Εποχική γρίπη
|
Πανδημική γρίπη
|
Παρατηρείται κάθε χειμώνα.
|
Παρατηρείται μία φορά κάθε λίγες δεκαετίες, οποιαδήποτε εποχή του χρόνου.
|
Τα άτομα που προσβάλλονται παρουσιάζουν δυσάρεστη λοίμωξη αλλά η ζωή τους δεν απειλείται.
|
Η λοίμωξη είναι πιο σοβαρή και παρουσιάζει ακόμα πιο σοβαρά συμπτώματα.
|
Στα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο περιλαμβάνονται: τα πολύ νεαρά άτομα, τα πολύ ηλικιωμένα άτομα και εκείνα με άλλες σοβαρές ασθένειες.
|
Η σοβαρή ασθένεια μπορεί να προκύψει σε οποιονδήποτε, ανεξαρτήτως ηλικίας.
|
Τα άτομα που κινδυνεύουν περισσότερο μπορούν να υποβάλλονται σε ετήσιο εμβολιασμό.
|
Τα εμβόλια αναπτύσσονται μόνο αφού εκδηλωθεί το πανδημικό μικροβιακό στέλεχος. Από τη στιγμή που θα παραχθεί το εμβόλιο, θα εμβολιαστούν όσο το δυνατόν περισσότερα άτομα.
|
Για τη θεραπεία των ατόμων που κινδυνεύουν περισσότερο χρησιμοποιούνται επίσης φάρμακα κατά των ιών.
|
Μεγάλες ποσότητες φαρμάκων κατά των ιών αποθηκεύονται ώστε να είναι έτοιμα για χρήση όταν παραστεί ανάγκη.
|
Οι πανδημίες γρίπης έχουν καταγραφεί σε ικανοποιητικό βαθμό κατά τη διάρκεια της ιστορίας. Συνήθως, παρατηρούνται με μεσοδιαστήματα 10 και 50 ετών και προκαλούν πολλούς θανάτους σε νεαρά άτομα, σε ηλικιωμένους και σε άτομα με σοβαρά ιατρικά προβλήματα.
 | Αναφορές των αρχαίων Ελλήνων που χρονολογούνται από το 412 π.Χ. παρουσιάζουν πιθανά ξεσπάσματα γρίπης, ωστόσο οι καταγραφές αυτές δεν είναι ιδιαίτερα ακριβείς. Σύμφωνα με ιστορικές καταγραφές έχουν παρατηρηθεί δεκατρείς πιθανές πανδημίες από το 1580. |
Μία από τις χειρότερες πανδημίες που έχουν καταγραφεί είναι η Ισπανική γρίπη (1918-1920) που πρόσβαλε το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού και προκάλεσε 20–40 εκατομμύρια θανάτους παγκοσμίως. Πιθανολογείται ότι το πανδημικό μικροβιακό στέλεχος προήλθε από την Κίνα ή τη Βόρειο Αμερική και μεταδόθηκε στην Ευρώπη μέσω πλοίου που έφτασε στη Γαλλία τον Απρίλιο του 1918.
Από τη Γαλλία, η μόλυνση εξαπλώθηκε σε στρατιώτες που πολέμησαν κατά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο και συνέχισε να εξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη. Μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, το μικροβιακό στέλεχος μετέβαλε τα χαρακτηριστικά του (μετάλλαξη) και έγινε πιο μολυσματικό, με 10πλάσια αύξηση των ποσοστών θανάτου.
 |
Προβλέπεται ότι οι μελλοντικές πανδημίες θα ξεκινήσουν από την Κίνα, όπου το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πληθυσμού κατοικεί κοντά σε πουλερικά και γουρούνια, που είναι γνωστό ότι μεταδίδουν την γρίπη. Τα πανδημικά πρότυπα υποδεικνύουν ότι η επόμενη πανδημία θα παρουσιαστεί πριν το 2017, αλλά με αυξημένες επιστημονικές γνώσεις και ανοσοποίηση, οι επιδράσεις της πανδημίας αυτής θα πρέπει να είναι πολύ μικρότερες από των προηγούμενων.
|
Πανδημίες από τον περασμένο αιώνα
| Όνομα πανδημίας | Έτος | Θάνατοι παγκοσμίως | Πλέον επηρεαζόμενη ομάδα |
Ισπανική γρίπη
|
1918-1919
|
20-40 εκατομμύρια
|
Υγιείς νεαροί ενήλικες (20-50 ετών)
|
| Ασιατική γρίπη |
1957-1958
|
1 εκατομμύρια
|
Πολύ νεαρά και πολύ ηλικιωμένα άτομα
|
Γρίπη του Χονγκ Κονγκ
|
1968-1969
|
1-4 εκατομμύρια
|
Πολύ ηλικιωμένα άτομα και όσοι είχαν σοβαρά ιατρικά προβλήματα
|
Οι άνθρωποι κολλάνε τη γρίπη των πτηνών;
Οι ιοί της γρίπης συνήθως προσβάλλουν μόνο ένα είδος και δεν μεταδίδονται σε άλλα είδη. Ωστόσο, έχουν πλέον παρατηρηθεί περιπτώσεις γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους. Από το πλήθος των διαφορετικών τύπων γρίπης των πτηνών, μόνο τέσσερις έχουν προσβάλλει ανθρώπους. Τα ονόματά τους είναι H5N1, H7N3, H7N7 και H9N2.
Τι είναι ο ιός H5N1;
Ο ιός H5N1 είναι αυτός για τον οποίο γίνεται κυρίως λόγος στις ειδήσεις. Αυτό συμβαίνει γιατί:
• Προς το παρόν σημειώνει παγκόσμια έξαρση στα πτηνά. Τα τελευταία χρόνια έχει επανειλημμένως προσβάλλει ανθρώπους.
• Έχει προκαλέσει περισσότερα από 200 κρούσματα σοβαρής ασθένειας σε ανθρώπους και πάνω από 100 θανάτους.
• Όταν οι άνθρωποι προσβάλλονται από τον ιό H5N1, η πιθανότητα θανάτου είναι υψηλή.
• Προς το παρόν σημειώνει παγκόσμια έξαρση στα πτηνά. Τα τελευταία χρόνια έχει επανειλημμένως προσβάλλει ανθρώπους.
• Έχει προκαλέσει περισσότερα από 200 κρούσματα σοβαρής ασθένειας σε ανθρώπους και πάνω από 100 θανάτους.
• Όταν οι άνθρωποι προσβάλλονται από τον ιό H5N1, η πιθανότητα θανάτου είναι υψηλή.
Πώς μεταδίδεται ο ιός H5NI από τα πτηνά
Σύμφωνα με την ως τώρα εμπειρία μας, ο άνθρωπος κολλάει δύσκολα τον ιό H5N1. Αν και από το 2003 έχουν μολυνθεί δεκάδες εκατομμύρια πουλερικών σε τεράστιες εκτάσεις, σε ανθρώπους έχουν επιβεβαιωθεί λιγότερα από 300 κρούσματα. Από όσο γνωρίζουμε, οι άνθρωποι προσβάλλονται από τον ιό H5N1 της γρίπης των πτηνών μόνο από στενή επαφή με νεκρά ή άρρωστα πτηνά (π.χ. σφαγή και προετοιμασία άρρωστου πτηνού για φαγητό, ή παιχνίδια σε περιοχή με απορρίμματα πτηνών ελευθέρας βοσκής).
Τα περισσότερα κρούσματα γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους εμφανίστηκαν σε αγροτικές κατοικίες όπου
εκτρέφονται μικρά κοπάδια πτηνών και ελάχιστα έχουν εντοπιστεί σε ομάδες θεωρητικά υψηλού κίνδυνου (π.χ. εργάτες ορνιθοτροφείων και κτηνίατροι). Δεν έχει επιβεβαιωθεί άμεση μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Πολλοί επιστήμονες ερευνούν τους παράγοντες που αυξάνουν, δυνητικά, τις πιθανότητες μόλυνσης των ανθρώπων.
Τα περισσότερα κρούσματα γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους εμφανίστηκαν σε αγροτικές κατοικίες όπου
εκτρέφονται μικρά κοπάδια πτηνών και ελάχιστα έχουν εντοπιστεί σε ομάδες θεωρητικά υψηλού κίνδυνου (π.χ. εργάτες ορνιθοτροφείων και κτηνίατροι). Δεν έχει επιβεβαιωθεί άμεση μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο.
Πολλοί επιστήμονες ερευνούν τους παράγοντες που αυξάνουν, δυνητικά, τις πιθανότητες μόλυνσης των ανθρώπων.
Ποια είναι τα συμπτώματα του ιού H5N1 της
Σε πολλούς ασθενείς, η νόσος που προκαλείται από τον ιό H5N1 εκδηλώνεται πολύ γρήγορα.
Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• υψηλό πυρετό (συνήθως υψηλότερο από 38°C)
• έντονο άλγος και πόνο σε όλο το σώμα
Και πιθανώς:
• δύσπνοια
• διάρροια
• εμετό
• κοιλιακό πόνο
• πόνο στο στήθος
Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:
• υψηλό πυρετό (συνήθως υψηλότερο από 38°C)
• έντονο άλγος και πόνο σε όλο το σώμα
Και πιθανώς:
• δύσπνοια
• διάρροια
• εμετό
• κοιλιακό πόνο
• πόνο στο στήθος
Παρεπόμενα, σχεδόν όλοι οι ασθενείς εκδηλώνουν πνευμονία και πολλά από τα όργανά τους ίσως πάψουν να λειτουργούν κανονικά. Ενδέχεται να υπάρχουν περισσότερα συμπτώματα από όσα καταγράφονται παραπάνω, τα οποία δεν παρουσιάζονται σε όλους τους ασθενείς.
Τι χρειάζεται για την αποτροπή ή τη θεραπεία
Δυστυχώς, το τρέχον εμβόλιο γρίπης που κάνουν πολλοί κάθε χρόνο δεν προστατεύει από τον ιό της γρίπης και δεν υπάρχει, προς το παρόν, εμβόλιο για τη
γρίπη των πτηνών.
Για τη γρίπη των πτηνών χρησιμοποιούνται αντιυιικά φάρμακα, όπως το oseltamivir (γνωστό ως Tamiflu®). Τα αντιυιικά χορηγούνται προληπτικά κατά της μόλυνσης από το ιό της γρίπης ή για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης από τη γρίπη των πτηνών, αν χορηγηθούν εντός 48 ωρών από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Καθώς δεν υπάρχει εμβόλιο, τα αντιυιικά φάρμακα είναι το μόνο ιατρικό μέσο παρέμβασης για πρόληψη και θεραπεία.
γρίπη των πτηνών.
Για τη γρίπη των πτηνών χρησιμοποιούνται αντιυιικά φάρμακα, όπως το oseltamivir (γνωστό ως Tamiflu®). Τα αντιυιικά χορηγούνται προληπτικά κατά της μόλυνσης από το ιό της γρίπης ή για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσης από τη γρίπη των πτηνών, αν χορηγηθούν εντός 48 ωρών από την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων. Καθώς δεν υπάρχει εμβόλιο, τα αντιυιικά φάρμακα είναι το μόνο ιατρικό μέσο παρέμβασης για πρόληψη και θεραπεία.
Γιατί ανησυχούμε τόσο για τη γρίπη των πτηνών τώρα;
Οι επιστήμονες φοβούνται ότι ο ιός H5N1 ίσως μεταλλαχθεί με αποτέλεσμα να προσβάλλει και να εξαπλώνεται εύκολα σε ανθρώπους, καθιστώντας τη νόσο άκρως μολυσματική και θανατηφόρα.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, ο ιός που θα προκύψει πιθανόν να είναι κάτι πρωτόγνωρο για τον ανθρώπινο οργανισμό. Χωρίς ανοσοποιητική προστασία, η μόλυνση ίσως εκλάβει τρομερές διαστάσεις, όπως η πανδημία Ισπανικής γρίπης το 1918–1919, που εκτιμάται ότι σκότωσε 40–50 εκ. άτομα.
Αν συμβεί κάτι τέτοιο, ο ιός που θα προκύψει πιθανόν να είναι κάτι πρωτόγνωρο για τον ανθρώπινο οργανισμό. Χωρίς ανοσοποιητική προστασία, η μόλυνση ίσως εκλάβει τρομερές διαστάσεις, όπως η πανδημία Ισπανικής γρίπης το 1918–1919, που εκτιμάται ότι σκότωσε 40–50 εκ. άτομα.
